GOSPODARKA O OBIEGU ZAMKNIĘTYM. JAKIE WYZWANIA DLA PRZEDSIĘBIORSTW?

07-08-2024

Już w roku 2050 Unia Europejska ma stać się neutralna klimatycznie. Aby to osiągnąć, przygotowano strategię Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, która zakłada najwyższą efektywność wykorzystywania zasobów, wydłużenie cyklu życia produktów i ograniczenie powstawania odpadów do absolutnego minimum. Co strategia GOZ oznacza dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce tłumaczy Jacek Chmiel, specjalista ochrony środowiska, szkoleniowiec w dokumentacji środowiskowej BDO, KOBIZE, GOZ oraz ESG, wykładowca WSIiZ współpracujący jako ekspert branżowy z ośrodkiem Enterprise Europe Network przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą  w Rzeszowie.

W przeciwieństwie do tradycyjnej gospodarki linearnej, gdzie produkty są wytwarzane, używane, a następnie wyrzucane, GOZ promuje cykl produkcji zakładający ponowne wykorzystanie, naprawę, regenerację i recykling materiałów oraz produktów. Aby było to możliwe przedsiębiorcy muszą w „odpadach” zacząć dostrzegać „surowce”, a tym samym kreować zasobooszczędną gospodarkę.

– W ciągu ostatnich 5-6 lat zaszły bardzo duże zmiany prawne, jeżeli chodzi o szeroko pojętą ochronę środowiska – przyznaje Jacek Chmiel, specjalista ochrony środowiska, wykładowca w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. – Zmieniły się zasady dotyczące gospodarowania, prowadzenia i ewidencji odpadów. Mam tu na myśli elektroniczną Bazę Danych Odpadowych, która jest obowiązkowa dla przedsiębiorców od 2021 roku. Wszystkie firmy, które generują jakiekolwiek odpady związane ze swoją działalnością, np. zakłady produkcyjne, firmy usługowe, warsztaty samochodowe, zakłady kosmetyczne, gabinety stomatologiczne, szpitale itp. są zobligowane posiadać swoje konto w bazie danych w BDO. I jak obserwuję, większość firm, których działalność generuje odpady, jest zarejestrowana w BDO. To istotne, bo takie niedopatrzenie w razie kontroli Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska może się zakończyć bardzo wysoką karą, nawet do jednego miliona zł. Trzeba też pamiętać, by ewidencję uzupełnić przed końcem roku kalendarzowego, bo po 31 grudnia rejestr  jest blokowany. Odpłatności za BDO dla firm, które wprowadzają wyroby w opakowaniach, wynosi 100 zł rocznie dla mikroprzedsiębiorstw zatrudniających do 9 osób i 300 zł dla małych i średnich firm.

KOBIZE, czyli Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami

Kolejnym elementem Gospodarki o Obiegu Zamkniętym jest KOBIZE, czyli Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Składanie corocznego raportu KOBIZE dotyczy zarówno dużego zakładu, który posiada na swoim terenie instalacje, takie jak ciepłownie, lakiernie, jak również małego przedsiębiorstwa, które korzysta z klimatyzacji czy ze służbowych aut. W praktyce, w pierwszej kolejności przedsiębiorca musi zarejestrować się w KOBIZE (https://krajowabaza.kobize.pl/). Coroczny raport przesyła się do KOBIZE w formie elektronicznej, za pośrednictwem strony internetowej i znajdującego się na koncie użytkownika formularza. Ustawa mówi, że dane zawarte w raporcie ustala się na podstawie prowadzonych pomiarów lub na podstawie informacji o zużyciu surowców.

Oprócz obowiązków związanych z KOBIZE, przedsiębiorstwo korzystające ze środowiska jest również zobowiązane do ustalania we własnym zakresie wysokości należnej opłaty środowiskowej i wnoszenia jej na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Opłatę za dany rok kalendarzowy wnosi się do dnia 31 marca następnego roku. Wysokość opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza ustala się na podstawie wielkości rocznej rzeczywistej emisji, określonej w raporcie do KOBIZE.

– W praktyce przedsiębiorcy, których działalność – poza użytkowaniem samochodów osobowych w nieznacznej ilości – nie powoduje innych form emisji, są w zasadzie zobowiązani wyłącznie do rejestracji w KOBIZE oraz składania rocznych raportów, natomiast ze względu na limity kwotowe opłaty za korzystanie ze środowiska, korzystają ze zwolnienia z obowiązku składania raportów do marszałka województwa i uiszczania opłaty środowiskowej – dodaje Jacek Chmiel.

W ramach strategii GOZ jest także raportowanie ESG i ono w najbliższych latach może się okazać największym wyzwaniem dla przedsiębiorców.

Raporty dotyczące ESG zaczęły funkcjonować od 1 stycznia 2024

Z początkiem 2023 roku weszła w życie dyrektywa CSRD, która wprowadza nowe regulacje w raportowaniu niefinansowym. Już wkrótce wiele przedsiębiorstw będzie miało obowiązek informowania o swoich działaniach z zakresu ESG. Taki raport pozwala organizacjom przedstawić swoje działania dotyczące kwestii środowiskowych (ang. Environmental), społecznej odpowiedzialności (ang. Social) oraz ładu korporacyjnego (ang. Corporate Governance).

Raporty dotyczące ESG zaczęły funkcjonować od 1 stycznia 2024 r. Na początek nowym obowiązkiem objęte zostały duże przedsiębiorstwa oraz spółki notowane na giełdzie, które osiągają przychody w wysokości powyżej 170 mln zł netto rocznie oraz posiadają roczną sumę bilansową (aktywa i pasywa) na kwotę 85 mln zł. W kolejnych latach grupa przedsiębiorstw zobligowanych do raportowania będzie się zwiększać, a w 2026 roku obowiązek będzie dotyczyć już wszystkich spółek działających na terenie Unii Europejskiej, z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw.

– Raport ESG to sprawozdanie firmy dotyczące działań związanych ze zrównoważonym rozwojem, skierowane do kluczowych interesariuszy, takich jak inwestorzy, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, klienci, pracownicy i lokalne społeczności. Zawarte w dokumencie informacje umożliwiają ocenę wpływu przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo. Prezentują, w jaki sposób firma zarządza swoimi działaniami i ryzykiem – tłumaczy Jacek Chmiel. – Raport ESG ma zapewnić transparentność działań firmy i budować zaufanie m.in. wśród inwestorów, klientów i pracowników. Umożliwić ocenę ryzyk i możliwości związanych z kwestiami środowiskowymi, społecznymi i zarządczymi. Zapewnić zgodność z regulacjami, które stają się obowiązkowe w wielu krajach i regionach, jak np. w Unii Europejskiej. Wpływać na reputację i konkurencyjność, ponieważ firmy regularnie publikujące raporty ESG, są postrzegane, jako bardziej odpowiedzialne i zaangażowane w zrównoważony rozwój. Ułatwić dostęp do kapitału, ponieważ inwestorzy coraz częściej zwracają uwagę na oceny ESG w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych oraz ułatwić ocenę wpływu firmy na społeczeństwo i środowisko, gdyż dokumentuje działania organizacji w zakresie ochrony środowiska, wsparcia społeczności i dobrego zarządzania.

Raport ESG wzbudza jednak duże emocje wśród przedsiębiorców. Europa ma ogromną konkurencję międzynarodową ze strony USA, Chin czy Indii. Biznes obawia się, że nakładanie na firmy w Unii Europejskiej dodatkowych kosztów związanych z ESG obniży ich konkurencyjność w sytuacji, kiedy w innych krajach nie ma takich obowiązków. Tym samym brak wyczerpującej odpowiedzi na pytanie, co zrobić, aby jednak firmy były bardziej „zielone”, co być może pomogłoby zatrzymać trwające właśnie zmiany klimatyczne.

– Największą komplikacją jest brak utartych schematów i standardów branżowych w zakresie raportowania, co oznacza, że każda firma nawet w ramach jednej branży może rozwijać własne podejście i metodykę – przyznaje specjalista ochrony środowiska.

Ośrodek Enterprise Europe Network działający przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

– Biorąc pod uwagę te trudności, warto skorzystać ze wsparcia, jakiego mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom z Polski Południowej (głównie z województwa podkarpackiego), udziela Ośrodek Enterprise Europe Network działający przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie – mówi Grzegorz Karpiuk, koordynator ośrodka. – Pomagamy firmom nie tylko przygotować się do wyzwań w obszarze ESG i GOZ, ale także w innych obszarach działalności biznesowej. Sieć Enterprise Europe Network  to także szansa, by wzmocnić swoją konkurencyjność na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej  oraz za pośrednictwem zagranicznych ośrodków sieci nawiązać współpracę także z przedsiębiorcami z innych krajów Unii Europejskiej , pragnących zaistnieć w naszym regionie. Enterprise Europe Network  przy WSIiZ w Rzeszowie do współpracy angażuje najlepszych ekspertów, którzy są w stanie nie tylko przeprowadzić szkolenie dla grupy przedsiębiorców, ale również doradzić im, jak rozwiązać konkretne problemy i stworzyć plan działań rozwojowych.

Szczegółowe informacje o ofercie i aktualnych wydarzeniach dla MŚP organizowanych przez ośrodek Enterprise Europe Network przy Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie znajdziecie Państwo na stronie ośrodka: https://een.wsiz.pl/.

Zapraszamy do współpracy!!!